Kök maaş nedir, nasıl hesaplanır ve emeklilerin maaşlarını nasıl etkiler?

Kök maaş, emekli maaşının ham halidir

Kök maaş, emekli maaşının temel ve ham halini ifade eder. Emekli maaşları, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun ek 19. maddesi uyarınca belirlenen bir tutarın altında kalmaması için Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından ek zamlarla desteklenmektedir. Bu ek zamların eklenmemiş hali, emekli maaşının kök maaşıdır.

Kök maaş, basit bir formülle hesaplanır

Emeklinin kök maaşı, emekli olduğu tarihte aldığı aylık tutar ve ek ödeme tutarı ile beraber hesaplanır. Emekli kök maaş hesaplama formülü şöyledir:

Emekli Kök Maaş = Aylık Tutar + Ek Ödeme Tutarı

Emekli aylık toplam tutar ise, emekli kök aylığı, hazine desteği ve kesintiler çıkarılarak hesaplanmaktadır. Toplam emekli maaşı hesaplama formülü şöyledir:

Toplam Emekli Maaşı = (Emekli Kök Maaş + 5510 EK 19 Hazine Desteği) – Kesintiler

Emekli maaşı hesaplamasında kullanılan bu formül, emekli olacak kişinin kazancını dikkate alarak toplam emekli maaşını belirlemektedir.

Kök maaş, emeklilerin maaşlarını zam dönemlerinde etkiler

Kök maaş, emekli maaşına yapılacak zam oranlarının belirlenmesinde de önemli bir rol oynamaktadır. Emekli maaşları, ocak ve temmuz aylarında enflasyon oranlarına göre zamlanmaktadır. Zam, kök maaşın üzerinden değil, en düşük maaş sınırlamasının üzerinden uygulanmaktadır. Zam sonrasında elde edilen maaş, en düşük maaş sınırlamasını geçmiyorsa, emekliye en düşük maaş ödenmeye devam eder. Eğer en düşük maaş sınırlamasının üzerine çıkarsa, bu yeni maaşa hak kazanılır.

Örneğin, 2024 yılında en düşük emekli maaşı 8.000 TL olarak belirlenmiştir. Kök maaşı 7.150 TL olan bir emekliye %30 zam yapıldığında, bu zam 8.000 TL üstünden değil, 7.150 TL üstünden hesaplanır. Emeklinin kök maaşı %30 zam sonrasında 9.295 TL olacaktır. Bu durumda emekli, yeni maaşına hak kazanır ve 9.295 TL maaş alır. Ancak kök maaşı 5.500 TL olan bir emekliye %30 zam yapıldığında, bu zam 5.500 TL üstünden hesaplanır. Emeklinin kök maaşı %30 zam sonrasında 7.150 TL olacaktır. Bu durumda emekli, en düşük maaş olan 8.000 TL maaş almaya devam eder ve aradaki fark Hazine tarafından karşılanır.

Kök maaş, emekli maaşının en düşük sınırlamaların ötesindeki, ek zamlar olmaksızın özgün hali olarak tanımlanmaktadır. Kök maaş, emekli maaşına yapılacak zam oranlarının belirlenmesinde de etkili olmaktadır. Kök maaş, basit bir formülle hesaplanır ve emeklilerin maaşlarını zam dönemlerinde etkiler. Emekliler, kök maaşlarını e-Devlet sistemi üzerinden sorgulayabilirler.